Laatst verzorgde ik twee avonden voor pedagogisch medewerkers in de opvang over het goed omgaan met gedrag. Diverse casussen werden door de PM’ers ingebracht. Ik merkte dat het hierbij vaak ging over genderspecifiek gedrag. Het goed omgaan met gedrag begint met het begrijpen van dat gedrag. Maar wat is nu sekse of gender adequaat gedrag? Wat mag je verwachten van een jong kind? En wat van een jongen of een meisje? Of ga je dan al snel stereotyperen?

 

In dit boek vind je een overzicht van wetenschappelijke inzichten terug. Daarnaast zijn er ook twintig verschillende praktische aanpakken die je direct kunt toepassen in jouw kinderopvangvoorziening en/of onderwijs aan het jonge kind. In het laatste hoofdstuk houdt Betsy een pleidooi voor extra aandacht voor de kleuterjongen.

 

Genderdebat

Het eerste deel van het boek gaat over het genderdebat.

‘Meester komt u naast mij zitten?’ vroeg een kleuterjongen mij een tijdje terug tijdens een Kerstviering. ‘Wat vindt u van mijn nieuwe rok?’ Hij had een werkelijk prachtige rok met glitters aan. Ik complimenteerde hem. Herkenbare situatie?

Er is veel om gender te doen en als professionals in onderwijs en opvang worden we geconfronteerd met ouders en collega’s die er verschillend in staan. In het boek wordt duidelijk dat het debat nuttig is en wat de verschillende standpunten zijn.

 

Zoek de verschillen

Kinderen verschillen van elkaar. Dat zie je terug in hun gedrag. Verschillen zijn uit vele zaken te verklaren, denk hierbij aan de cultuur of het gezin waarin je opgroeit. Er zijn ook genderspecifieke verschillen. Bijvoorbeeld:

‘Op jonge leeftijd blijkt dat er nogal wat verschil is tussen jongens en meisjes. Meisjes zijn doorgaans veel sneller en hebben een hogere taalproductie dan jonge jongens. Op vierjarige leeftijd kan dat tempoverschil al oplopen tot 2 jaar en dat is te merken in de peutergroepen en de onderbouw van het primair onderwijs.’ Blz. 90

In het boek komen verschillende verklaringen voor verschillen tussen jonge kinderen aan bod en wordt er daarbij uiteraard ingezoemd op sekse- en genderverschillen.

 

Praktijk van opvang en onderwijs

In twintig ‘gender strategieën’ krijg je als professional praktische handreikingen hoe je genderbewust kunt werken met jonge kinderen. Daarbij kijk je naar voorkeursgedrag en leerstrategieën en zorg je dat jouw aanbod daarop is gericht. Hoe ga je om met een kattenkop en queenbee? Met schietpistolen? Met impulscontrole? Of met het nemen van risico’s?

In de strategie ‘Durftraining’ wordt duidelijk dat meiden en jongens een andere benadering hebben bij het nemen van risico’s. Zo neigen jongentjes er eerder naar om riskante situaties op te zoeken dan ze te vermijden.

'Als een moeder tegen een jongen van 8 jaar zegt: “Niet doen, dat is gevaarlijk!”, bestaat de kans dat die jongen het juist doet OMDAT het gevaarlijk is. Een overbodige mededeling dus.’ Blz. 117

Bij iedere strategie staat erbij voor welke doelgroep het geschikt is, om welke uitdaging uit jouw praktijk het gaat, wat het doel is van de strategie en wordt de praktische activiteit duidelijk omschreven.

 

Conclusie:

Werk je met jonge kinderen? Dan is dit boek wat mij betreft een aanbeveling. Ik vind dat Betsy er in is geslaagd duidelijk te maken dat je met genderbewust werken zorgt dat het jonge kind zich goed kan ontwikkelen. De twintig strategieën geven je praktische handvatten om dit vorm te geven.

Ze is zich ervan bewust dat het geen eenvoudig boek is omdat het een complexe en gevoelige materie betreft. Het boek helpt je echter om tot een eigen oordeel te komen op basis van wat onderzoek ons leert. Je gaat het gedrag van de kinderen waarmee je werkt beter begrijpen na het lezen van dit boek. Dat betekent ook dat je begripvoller met de kinderen (en ouders!) zult omgaan en ontwikkelruimte geeft voor diversiteit.

Genderbewust onderwijs is vooral een kind-volgende visie, die rekening houdt met de ontwikkelingsstadia van een kind en met respect voor individueel voorkeursgedrag. Ook als die uit genderverschillen verklaard kan worden. Blz. 163

 

René van Engelen

 

 

Het boek ‘Jongensbrein Meisjesbrein – Genderbewust werken met jongen kinderen’  is een actualisatie van de eerdere genderboeken van Betsy van de Grift. Het boek gaat met name over de ontwikkelingsperiode van het Jonge Kind en richt zich op de praktijk van opvang en onderwijs. Het is uitgegeven in eigen beheer en wordt verkocht via Probook. Het boek bevat delen uit de boeken ‘Hoera, het is een Jongen/Meisje’ uit 2011, ‘Jongensbrein/Meisjesbrein’ uit 2016 en uit diverse publicaties van Betsy.

 

Betsy van de Grift

Jongensbrein Meisjesbrein – Genderbewust werken met jongen kinderen

2025, @Betsy van de Grift BV

ISBN 978-94-93407-25-1

 

Klik hier voor het boek.